Artykuł zaktualizowany 4 listopada 2024
Powieści kryminalne są często inspiracją dla twórców filmowych czy telewizyjnych, przy czym adaptacje kryminałów potrafią trzymać w napięciu tak samo, jak ich książkowe odpowiedniki. Pojawienie się ekranizacji nierzadko wpływa również na zwiększenie popularności danego dzieła, a w sprzedaży ukazują się specjalne wydania książek z filmowymi okładkami. Bywa też, że filmy okazują się lepsze niż książkowe pierwowzory, ale znaczna część odbiorców nie wie, że ich ulubione postacie powstały na kartach powieści.
Filmy kryminalne są chętnie produkowane w wielu krajach, gdyż nie wymagają wielu efektów specjalnych i można je realizować w zwyczajnych, miejskich lokalizacjach. Obrazy tego typu gwarantują twórcom masową oglądalność na całym świecie, a producentom milionowe zyski. Często są to ekranizacje powieści, które osiągnęły rynkowy sukces.
Ekranizacje światowych kryminałów
Najlepszym przykładem na to, że literatura i kino bywają ze sobą ściśle powiązane jest postać duńskiego pisarza Sørena Sveistrupa. Absolwent literatury i historii na Uniwersytecie Kopenhaskim oraz Duńskiej Szkoły Filmowej stworzył słynny serial znany pod angielskojęzycznym tytułem „The Killing”, po duńsku „Forbrydelsen”. Akcja serialu rozgrywa się w Kopenhadze i skupia się na dochodzeniu w sprawie brutalnego morderstwa młodej dziewczyny.
Napisana przez Sveistrupa powieść „Kasztanowy ludzik” opowiada o seryjnym mordercy terroryzującym Kopenhagę i zostawiającym na miejscach zbrodni tytułowe kasztanowe ludziki. Dwoje śledczych próbuje złapać zabójcę, ale też boryka się z własnymi problemami, co nie pomaga im w pracy. Historia opisana w książce, a później zekranizowana jest spójna i logiczna, a ponadto pełna zwrotów akcji. Twórcą scenariusza jest sam autor powieści.
Ekranizacje powieści kryminalnych
Aż dwanaście lat (2005-2017) realizowano serial „Kości” według Kathy Reichs. Główną bohaterką książek i ekranizacji, która na ich podstawie powstała, jest Temperance Brennan, antropolożka sądowa z Jeffersonian Institute w Waszyngtonie. Brennan to indywidualistka, która ma kłopoty z nawiązywaniem bliższych relacji z innymi osobami. Niełatwo jej okazywać własne emocje, ale bez problemu odczytuje je u innych.
Serial przedstawia zarówno rozwiązywane przez zespół Jeffersonian sprawy, jak i jej prywatne sprawy. Twórczyni serii sama pracowała jako antropolożka sądowa i koroner stanu Północna Karolina, posiada certyfikat American Board of Forensic Anthropology. Rozwiązując zagadki kryminalne, ma do dyspozycji często jedynie tytułowe kości.
„Zagadki kryminalne panny Fisher” to australijski serial według prozy Kerry Greenwood. Autorka jest z wykształcenia prawniczką, ale poświęciła się pisaniu kryminałów, sztuk teatralnych i książek dla dzieci. Fabuła powieści osadzona jest w realiach lat 20. ub. wieku. Tytułowa bohaterka jest bogatą kobietą, która nie ma dzieci, a mężczyzn zmienia jak rękawiczki. W pewnym momencie postanawia pracować jako detektyw, choć jej powierzchowność, czyli fryzura, makijaż czy drogie ubrania mogą kłócić się ze stereotypowym obrazem łowcy przestępców.
Filmy na podstawie kryminałów
Harlan Coben to jeden z najpoczytniejszych pisarzy kryminalnych, autor takich bestsellerów, jak “Nie mów nikomu”, “Bez skrupułów” czy “Niewinny”. Jego powieści wyróżniają precyzyjnie skonstruowana intryga, mistrzowsko stopniowane napięcie niczym u Hitchcocka oraz zaskakujące zakończenie. Na platformy streamingowe na świecie wchodzą coraz to nowe ekranizacje bestsellerów Cobena.
Na rynku literackim zadebiutował w 1995 powieścią “Bez skrupułów”, ale dopiero książka “Nie mów nikomu” okazała się bestsellerem. Akcja jego powieści rozgrywa się zwykle w stanach Nowy Jork i New Jersey. Pojawiają się w nich nierozwiązane sprawy z przeszłości czy niewyjaśnione morderstwa. Coben w 2018 podpisał z umowę, która przewiduje przeniesienie na ekran czternastu jego powieści.
Na podstawie powieści „W głębi lasu” (ang. The Woods), która jest uznawana za jedną z najlepszych w najnowszym dorobku Cobena, powstał serial z Grzegorzem Damięckim i Agnieszką Grochowską w rolach głównych. Dwadzieścia lat temu czworo nastolatków wymknęło się do lasu z letniego obozu. Dwoje odnaleziono później z poderżniętymi gardłami. Pozostała dwójka jakby zapadła się pod ziemię, nie pozostawiając po sobie śladu.
Najlepsze ekranizacje kryminałów
Przeglądając ekranizacje książek kryminalnych, nie sposób nie dostrzec zdecydowanie wysokiej pozycji „Milczenia owiec” w reżyserii Jonathana Demme z Anthonym Hopkinsem i Jodie Foster. Film, który zdobył pięć Oscarów i 33 inne nagrody, opowiada historię psychopaty, który porywa i morduje młode kobiety. FBI wysyła agentkę na wywiad z obłąkanym więźniem, który może dostarczyć psychologicznych przesłanek i tropów do kolejnych działań zabójcy.
Film jest adaptacją powieści amerykańskiego pisarza Thomasa Harrisa, który podczas studiów pracował jako reporter rubryki kryminalnej, stąd też często trafiał na miejsca zbrodni. Jako autor książki o psychopatycznym mordercy sam nigdy nie obejrzał ekranizacji, obawiając się, że wywrze ona zbyt duży wpływ na jego pisarstwo.
Miliony kinomanów na całym świecie obejrzały „Morderstwo w Orient Expressie”. Film nakręcony na podstawie kultowej powieści Agathy Christie wyreżyserował pięciokrotnie nominowany do Oscara Kenneth Branagh, który gra słynnego detektywa Herculesa Poirot. W obsadzie również Michelle Pfeiffer i Johnny Depp.
W tytułowym pociągu spotyka się kilkanaście osób, przedstawicieli różnych kultur, zawodów, grup wiekowych i klas społecznych. Pewnej nocy w ekspresie dochodzi do brutalnego morderstwa, przy czym zbrodnię mógł popełnić każdy z jadących.
