Artykuł zaktualizowany 4 lutego 2021
Jaskra to tak naprawdę grupa chorób, których cechą wspólną jest postępujący zanik nerwu wzrokowego oraz związane z nim pogarszanie się wzroku, mogące prowadzić nawet do całkowitej i nieodwracalnej ślepoty.
Istnieje wiele czynników ryzyka rozwoju jaskry. Warto je znać i reagować na każde, nawet najmniejsze problemy ze wzrokiem. Szybko wykrytą jaskrę można bowiem skutecznie hamować.
Z tekstu dowiesz się:
- co to jest jaskra,
- jakie mogą być przyczyny jaskry,
- czy na rozwój jaskry może wpływać styl życia.
Według statystyk jaskra jest jedną z najczęściej występujących chorób wzroku na świecie. Może dotyczyć nawet 68 mln ludzi, z czego u 7 mln spowodowała nieodwracalną utratę wzroku. W Polsce na jaskrę choruje ok. 750 tys. osób, z czego leczy się jedynie 16%. Tymczasem wczesna diagnoza oraz szybko wprowadzone leczenie jaskry są niezwykle istotne, bo pozwalają skutecznie hamować rozwój choroby. Dzięki temu pacjent może jak najdłużej zachować ostrość wzroku.
Jaskra – co to jest?
Jaskra to tak naprawdę grupa chorób, które charakteryzują się postępującym zanikiem nerwu wzrokowego, co prowadzi do pogarszania się jakości widzenia, a nawet całkowitej, nieodwracalnej ślepoty. Nerw wzrokowy łączy oko z mózgiem i jest zbudowany z włókien nerwowych.
W przebiegu jaskry dochodzi do zaników włókien nerwowych, co powoduje ubytki w polu widzenia – gdy włókna obumierają, ubytki stają się coraz szersze, aż w końcu dochodzi do całkowitej utraty widzenia. Niestety, jest to proces nieodwracalny – obumarłe włókna nerwowe nie są w stanie samodzielnie się zregenerować, nie ma na to również sposobów medycznych.
Jaskra – przyczyny
Bezpośrednią przyczyną zaniku włókien w nerwie wzrokowym jest zbyt wysoki poziom ciśnienia wewnątrzgałkowego w oku. Jest ono niezbędne do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku, ale zdarza się, że jego poziom jest za wysoki, co prowadzi do procesów patologicznych w obrębie włókien nerwowych. Istnieje wiele czynników, które mogą powodować wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, a co za tym idzie – wywoływać jaskrę. Zalicza się do nich:
- wiek powyżej 40. roku życia,
- płeć żeńska,
- uwarunkowania genetyczne,
- rodzinne występowanie jaskry,
- niektóre choroby ogólnoustrojowe (przebyte zawały i udary, choroba niedokrwienna serca),
- choroba Raynauda,
- cukrzyca,
- nadciśnienie tętnicze,
- wady wzroku (wysoka krótkowzroczność czy nadwzroczność).
Przyczyny jaskry związane ze stylem życia
Istnieją również badania, które łączą występowanie jaskry z nieprawidłową dietą, paleniem papierosów oraz aktywnością fizyczną. Wiadomo, że nieprawidłowe nawyki żywieniowe, a także związana z tym nadwaga i otyłość, mają istotny wpływ na powstanie miażdżycy, która wpływa na stan naczyń całego organizmu, w tym i oka. Badacze twierdzą również, że stosowanie diety bogatej w witaminy, minerały, selen i magnez pozwala obniżyć poziom ciśnienia wewnątrzgałkowego o około 13% w ciągu 40 tygodni. Korzystne dla wzroku jest również spożywanie witaminy A oraz witamin z grupy B.
W badaniach dokumentowano toksyczny wpływ palenia papierosów na nerw wzrokowy. Palenie przyspiesza powstawanie zmian miażdżycowych, zwłaszcza u mężczyzn, a także zaburza przepływ krwi, również przez nerw wzrokowy. U nałogowych palaczy rośnie ponadto ryzyko nieprawidłowego poziomu ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Istnieje duże prawdopodobieństwo, że jedną z pośrednich przyczyn jaskry może być również brak aktywności fizycznej. Udowodniono, że ruch powoduje naturalne obniżanie poziomu ciśnienia wewnątrzgałkowego, korzystnie wpływa na krążenie w siatkówce, a nawet poprawia rozpoznawanie barw. Oprócz tego aktywność fizyczna poprawia metabolizm tłuszczów i węglowodanów, obniża poziom cholesterolu oraz zmniejsza ryzyko miażdżycy. Wszystko to ma duże znaczenie w profilaktyce jaskry.
Warto zwracać uwagę na każde, nawet najdrobniejsze zaburzenia ostrości widzenia – wcześnie wykrytą jaskrę można skutecznie leczyć. Bez względu na to, czy jest to jaskra pierwotna, czy jaskra wtórna, leczenie obejmuje w pierwszej kolejności stosowanie kropli do oczu obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe, a w razie konieczności – również operacje okulistyczne.
