Spis treści
Artykuł zaktualizowany 4 lutego 2021
Istnieje wiele substancji, bez których człowiek nie mógłby żyć. Zaliczyć można do nich m.in. witaminy. Te organiczne związki chemiczne uczestniczą w wielu procesach w ludzkim organizmie, sprawiając, że może on bezproblemowo funkcjonować. Obecnie na rynku znaleźć można mnóstwo preparatów witaminowych, które obiecują poprawę samopoczucia, mocniejsze kości czy gęstsze włosy.
Jednak tego rodzaju specyfiki należy spożywać tylko wtedy, gdy stwierdzono niedobór konkretnych składników odżywczych. Aplikowanie ich w nadmiarze może wręcz przynieść odwrotny skutek do wyczekiwanego i wywołać różnego rodzaju niechciane objawy czy nawet choroby. Co jeszcze warto wiedzieć o witaminach?
Pierwsze odkryte witaminy
Pierwszą odkrytą witaminą jest witamina B1, która wpływa na metabolizm węglowodanów, tłuszczów i aminokwasów, bierze udział w oddychaniu komórkowym czy pomaga zachować koncentrację. Ciekawy jest fakt, że tego odkrycia dokonał polski biochemik, Kazimierz Funk, w 1913 roku. Z czasem na światło dzienne wyszły kolejne witaminy, w tym takie rozpuszczalne w tłuszczach (witamina A, D, E i K) i rozpuszczalne w wodzie (witamina C i B). Witamy mogą być dostarczane do organizmu w pokarmach lub poprzez specjalne preparaty syntetyczne.
Czym jest awitaminoza, hipowitaminoza i hiperwitaminoza?
Witaminy odgrywają kluczową rolę w organizmie człowieka. Jeśli ich zabraknie, może dojść do poważnych dolegliwości, a nawet chorób. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o ich regularne dostarczanie, najlepiej wraz z pokarmami. To te witaminy najlepiej się wchłaniają i są najbezpieczniejsze dla ludzi – praktycznie nie ma możliwości ich przedawkowania. Zupełnie inaczej może być w przypadku sztucznych preparatów, które należy spożywać z umiarem, najlepiej po badaniach i konsultacji z lekarzem.
Niekiedy jednak syntetyczne specyfiki mogą okazać się niezbędne, np. gdy dojdzie do awitaminozy czy hipowitaminozy. Awitaminoza oznacza całkowity brak danej witaminy w organizmie, a hipowitaminoza to zespół objawów wywołanych niedoborem tych składników odżywczych. Natomiast hiperwitaminoza występuje wtedy, gdy ciało człowieka zmaga się z nadmiarem witamin i dotyczy przede wszystkich witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Witaminy i ich funkcja w organizmie człowieka
Na zdrowie człowieka bezsprzecznie wpływa właściwa dieta, najlepiej zróżnicowana. Pozwoli ona dostarczyć organizmowi wszystkie niezbędne składniki odżywcze, w tym właśnie witaminy. Aby w pełni zdać sobie sprawę, jak ważne jest utrzymanie ich prawidłowego poziomu w ciele, warto poznać role, które pełnią. Świadomość, czym może grozić ich niedobór lub nadmiar, spowoduje, że do takich sytuacji po prostu nie dojdzie. Co dobrze jest wiedzieć o witaminach?
- Witamina K – zapewnia prawidłowy proces krzepnięcia krwi, a także bierze udział w metabolizmie układu kostnego. Witamina K występuje w takich produktach jak: wątroba, kapusta, pomidory, olej sojowy. Jej niedobór powoduje spowolnione gojenie się ran czy problemy z jelitami. Nadmiar może wywoływać poty.
- Witamina B6 – uczestniczy w tworzeniu krwi i syntezie porfiryn, przeciwciał i erytrocytów. Ponadto stymuluje zaopatrywanie w glukozę komórek nerwowych. Witamina B6 występuje w mleku, jajach, drobiu czy rybach. Niedobór objawia się stanami zapalnymi skóry czy zmianami w układzie nerwowym. Nadmiar powoduje zwyrodnienie tkanki nerwowej czy mrowienie kończyn.
- Witamina B12 – bierze udział w procesie krwiotworzenia i jest niezbędna do syntezy kwasów nukleinowych. Witamina B12 występuje w mleku, żółtkach jaj czy rybach. Niedobór może wywołać anemię złośliwą. Hiperwitaminoza nie występuje w przypadku tej witaminy.
- Witamina D3 – odpowiada na kości i ich mineralizację i zapewnia prawidłową gospodarkę wapniowo-fosforową ustroju. Źródłem witaminy D jest przede wszystkim promieniowanie słoneczne, ale także produkty takie jak ryby, wątroba, jaja, mleko. Niedobór powoduje krzywicę u dzieci, osteomalację u dorosłych czy wypadanie zębów. Witamina D3, zażywana w zbyt dużych ilościach, powoduje odkładanie się wapnia w tkankach.
