Spis treści
Artykuł zaktualizowany 3 października 2021
Bóle głowy i oczu, spadek ostrości wzroku, charakterystyczne „mroczki” w polu widzenia – oto niektóre z symptomów jaskry (zwanej też glaukomą). Schorzenie to może jednak bardzo często przebiegać zupełnie bezobjawowo i ujawniać się dopiero w zaawansowanym stadium. Jak nie dać mu się podejść? I jakie są opcje walki z jaskrą?
Jaskra, czyli problemy z nerwem wzrokowym
Uszkodzenie wzroku w przebiegu jaskry wynika z degeneracji nerwu wzrokowego. Jest to struktura, która przekazuje do mózgu obraz widziany przez nasze oczy. Jak do tego dochodzi? Wnętrze oka wypełnione jest cieczą wodnistą, która nadaje mu kształt i odpowiednie ciśnienie. W przypadku, gdy to ciśnienie staje się zbyt duże, dochodzi do ucisku nerwu i w konsekwencji obumierania jego włókien. Niestety z biegiem czasu proces ten postępuje, prowadząc do coraz poważniejszych zaburzeń wzroku. Wielu pacjentów bagatelizuje ten problem, a bez podjęcia leczenia może dojść nawet do całkowitej utraty widzenia.
Najczęstsze typy glaukomy
Istnieje kilka rodzajów jaskry. Różnią się one zasadniczo – m.in. objawami, przyczyną wzrostu ciśnienia w gałce ocznej czy też grupą wiekową, w której najczęściej się pojawiają. Do głównych typów zaliczamy:
- Jaskrę pierwotną otwartego kąta przesączania – to najbardziej podstępna i niestety również najczęściej występująca postać glaukomy. Jej bezpośrednia przyczyna nie została jeszcze poznana. Do wzrostu ciśnienia w oku dochodzi pomimo otwartej naturalnej drogi odpływu dla cieczy wodnistej (tzw. kąta przesączania). Ten rodzaj glaukomy często rozwija się latami, nie dając przy tym żadnych objawów.
- Jaskrę pierwotną zamkniętego kąta przesączania – w jej przypadku odpływ cieczy z oka jest utrudniony lub całkowicie zamknięty. Dlatego też płyn gromadzi się wewnątrz gałki ocznej i dochodzi do wzrostu ciśnienia. Ta postać jest rzadsza. Zwykle daje objawy bardzo szybko, ale i przebiega znacznie gwałtowniej – bez interwencji lekarskiej potrafi w krótkim czasie doprowadzić do bardzo poważnych uszkodzeń wzroku.
- Jaskrę wtórną – która może przebiegać zarówno z otwartym, jak i zamkniętym kątem przesączania. Od pierwotnej różni się tym, że do jej wystąpienia zwykle potrzebne jest zadziałanie jakiegoś czynnika zewnętrznego, np. urazu oka albo innej choroby.
- Jaskrę wrodzoną – która występuje u dzieci i młodzieży. Przeważnie jest wynikiem zaburzeń w anatomicznym rozwoju kąta przesączania. Ujawnia się zwykle już w pierwszych lata życia.
Do najczęstszych objawów jaskry należą m.in. zaburzenia ostrości wzroku, mroczki przed oczami, bóle głowy, przymglenie obrazu i zawężenie pola widzenia.
Diagnozowanie jaskry
Jak rozpoznać rozwijającą się glaukomę? Do badań, które są stosowane w jej diagnostyce należą m.in.:
- pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria);
- badanie dna oka z oceną tarczy nerwu wzrokowego;
- badanie kąta przesączania (gonioskopia);
- optyczna koherentna tomografia (OCT);
- badanie pola widzenia (perymetria).
Warto pamiętać, że regularne badanie wzroku u okulisty pomoże wykryć jaskrę nawet wtedy, gdy będzie rozwijała się bezobjawowo – a wtedy możemy wcześniej zacząć leczenie i zwiększyć szansę na uniknięcie poważnych powikłań. Szczególną uwagę powinny zwrócić osoby, u których występują czynniki ryzyka (piszemy o tym nieco dalej). Zaleca się, aby po 40. roku życia badać wzrok przynajmniej raz do roku.
Czy jaskrę można wyleczyć?
Leczenie jaskry będzie się od siebie różnić. Jaskra zamkniętego kąta przesączania może być wyleczona, o ile działamy odpowiednio szybko. Nie da się natomiast całkowicie wyleczyć jaskry otwartego kąta, ale wczesne podjęcie walki z nią może skutecznie powstrzymywać postępy choroby i pomóc zachować dobrą jakość widzenia na długie lata.
W terapii stosuje się m.in.:
- selektywną trabekuloplastykę laserową (SLT);
- wstawienie mikroimplantu;
- irydotomię laserową.
Oprócz tego, warto zastosować też domowe sposoby zmniejszające ciśnienie wewnątrz gałki ocznej. Nie zastąpią one leczenia, ale będą jego znakomitym uzupełnieniem – a zacząć stosować je możesz już dziś! W profilaktyce pomocne będzie m.in.: zmniejszenie spożycia cukrów prostych (np. słodyczy, białego pieczywa, makaronów) i tłuszczów zwierzęcych, większa ilość przeciwutleniaczy w diecie (np. zielone warzywa, orzechy) oraz jedzenie borówek (zawierają pożyteczne dla oka antocyjany).
Czynniki ryzyka wystąpienia jaskry
Na koniec warto odpowiedzieć sobie na jeszcze jedno pytanie – co wpływa na zwiększone ryzyko pojawienia się glaukomy? Dużą rolę odgrywają tu czynniki powodujące podwyższone ciśnienie wewnątrz gałki ocznej, choć oczywiście nie tylko one będą za to odpowiedzialne. Na liście potencjalnych przyczyn jaskry znaleźć możemy m.in.:
- cukrzycę;
- obecność jaskry w rodzinie;
- zbyt niskie lub wysokie ciśnienie krwi;
- palenie papierosów;
- przebyte udary lub zawały;
- podeszły wiek;
- wysoką krótkowzroczność;
- cienką rogówkę;
- częste spożywanie alkoholu;
- stosowanie przez lata niektórych leków, np. steroidów;
- stres – szczególnie przewlekły.
Leczeniem jaskry zajmuje się m.in. Specjalistyczne Centrum Korekcji Wzroku – Vidium Medica z oddziałami w Warszawie i Krakowie.
