Artykuł zaktualizowany 4 listopada 2024
Powieści kryminalne to gatunek literatury, który elektryzuje miliony czytelników na całym świecie. Ich autorzy kreślą często skomplikowane psychologiczne portrety morderców czy opisują kulisy pracy policji, detektywów, prokuratury lub amatorów poszukujących rozwiązania zagadek kryminalnych na własną rękę. Każdy wie, kim byli Agatha Christie i Arthur Conan Doyle oraz Hercules Poirot i Sherlock Holmes, ale nie mniejszą popularnością cieszą się bohaterowie skandynawskich kryminałów. Autorzy z Norwegii, Szwecji, Islandii czy Danii są wyjątkowo poczytni.
Kryminały skandynawskie od lat cieszą się popularnością wśród czytelników z różnych stron świata, także polskich. Pisarze i pisarki rodem z Norwegii, Szwecji, Islandii czy Danii to uznane marki na rynku wydawniczym.
Serie książek kryminalnych ze Skandynawii
Najbardziej znane serie kryminalne ze Skandynawii otwiera cykl Millennium Stiega Larssona. W czołówce jest również saga o Fjällbace charyzmatycznej Camilli Läckberg. Z kolei Rebeka Martinsson to postać Åsy Larsson, a Harry Hole powstał dzięki książkom Jo Nesbø.
Uważany za ojca współczesnego skandynawskiego kryminału Henning Mankell stworzył cykl o Kurcie Wallanderze, a Jørn Lier Horst w Williamie Wistingu. Warto zwrócić uwagę na postać inspektora Erlendura Sveinssona autorstwa Arnaldura Indriðasona oraz Williama Wistinga stworzonego przez Jørna Liera Horsta.
Jedną z najbardziej znanych norweskich autorek kryminałów jest Anne Holt, która tworzy powieści od przeszło 20 lat i wciąż utrzymuje popularność. Z wykształcenia jest prawnikiem, była ministrem sprawiedliwości Norwegii oraz dziennikarką. Jej flagową postacią jest policjantka śledcza Hanne Wilhelmsen, ale także naukowiec Inger Vik i komisarz Yngvar Stubø. Powieści jej autorstwa były wielokrotnie nagradzane i ekranizowane. Dzieła Holt zostały przetłumaczone na 25 języków, w tym część na polski.
Kryminały skandynawskie – postacie i autorzy
Powieści skandynawskie znajdują się na szczycie list bestsellerów nie tylko najlepiej sprzedających się kryminałów, ale także najpopularniejszych książek. Czytelnicy kochają surowy, minimalistyczny styl narracji, mroczną, posępną scenerię, inteligentne postacie, zwroty akcji i chłodny, zimowy krajobraz. Pozorny chłód i mroczne zagadki tworzą klimat, który zjednuje pisarzom skandynawskim wciąż nowych sympatyków.
Jak pisze jeden z branżowych portali, skandynawscy autorzy potrafią wyjść poza ramy gatunku. Pokazują nie tylko zbrodnię oraz jej źródło, ale również to, jak wpływa na społeczeństwo. Koncentrują się na człowieku, na jego motywach i wyborach. Udało im się wykreować rzeczywistych bohaterów i wypełnić swoje książki czymś więcej niż prostym epatowaniem przemocą.
Prawdziwą modę na skandynawskie kryminały rozpoczął w Polsce Stieg Larsson. Szwedzki dziennikarz i autor powieści kryminalnych dwukrotnie otrzymał skandynawską nagrodę Szklanego Klucza. Zmarł w 2004 roku i nie doczekał ogromnej popularności serii kryminalnej „Millennium”. Cykl ma co najmniej dziewięć tomów, z czego Larsson zdążył napisać trzy. Pozostałe są dziełami innych autorów.
Znani bohaterowie skandynawskich kryminałów
Jednym z najpopularniejszych skandynawskich twórców kryminałów jest Jo Nesbø, autor trzynastu tomów cyklu o Harrym Hole, bezkompromisowym norweskim policjancie, który rozwiązując skomplikowane zagadki kryminalne, niejednokrotnie naraża się swoim przełożonym. Pisarz jest także muzykiem, niespełnionym piłkarzem oraz autorem poczytnej serii kryminałów dziecięcych – pełnych humoru, przygód i absurdu z szalonym doktorem Proktorem, Jego ostatnim dziełem jest powieść grozy.
Natomiast Norweg Jørn Lier Horst jest twórcą postaci policjanta pracującego w Larvik – Williama Wistinga. Pisarz ma wszechstronne wykształcenie, dzięki któremu świetnie radzi sobie w realiach pracy dochodzeniowo-śledczej (studiował kryminologię, filozofię i psychologię). Seria liczy obecnie czternaście książek (plus prequel). William Wisting jest szefem wydziału kryminalnego, który, aby rozwiązać sprawę, potrafi narazić własne życie.
Do najbardziej cenionych przez czytelników powieści Horsta należą „Psy Gończe” oraz „Jaskiniowiec”, które doczekały się ekranizacji. Wyjątkową popularnością cieszy się „Zła wola”, kolejna część cyklu z Williamem Wistingiem. Pisarz ma na koncie także serię książek dla dzieci „Clue” oraz „Biuro Detektywistyczne numer 2”.
Szwedzkie kryminały – jakie postacie warto znać
Szwedzkie kryminały należą do klasyki gatunku i odznaczają się wręcz spektakularną poczytnością. W Szwecji na listach wydawnictw jest ponad 150 autorów kryminalnych. Do najbardziej cenionych należy Camilla Läckberg, autorka głośnej sagi o Fjällbace, na którą składa się łącznie dziesięć części. Powieści są ze sobą powiązane głównymi bohaterami oraz miejscem akcji.
Szwedzkie kryminały – postacie
Komisarz Malin Fors jest bohaterem serii dwunastu powieści Monsa Kallentofta, szwedzkiego pisarza, który debiutował w 2000 roku. Dzięki nieustępliwości, uporowi i determinacji charyzmatyczna bohaterka rozwikłuje kolejne sprawy zawodowe, ale nie potrafi zapanować nad życiem osobistym. Samotna matka wychowuje trzynastoletnią córkę i zrobiłaby dla niej wszystko, także bez wahania oddałaby własne życie.
Malin Fors jest jednocześnie w związku z miejscowym dziennikarzem, z którym łączy ją tylko seks. Swoje problemy próbuje rozwiązywać przy pomocy alkoholu, co w społeczeństwach krajów skandynawskich, mierzących się z problemem alkoholizmu, zjednuje jej sympatyków.
